Shri Gayatri Chalisha (श्री गायत्री चालीसा)
॥ Doha ॥
Hin Shrin, Klin, Medha, Prabha, Jeevan Jyoti Prachand ।
Thank you for reading this post, don't forget to subscribe!Shanti, Kranti, Jagrti, Pragati, Rachana Shakti Akhand ॥
Jagat Janani, Mangal Karani, Gayatri Sukhadham ।
Pranavon Savitri, Swadha, Swaha Pooran Kam ॥
॥ Chalisa ॥
Bhurbhuvah Svah Om Yut Janani ।
Gayatri Nit Kalimal Dahani ॥ 1 ॥
Akshar Chaubis Param Punita ।
Inamen Basen Shastr, Shruti, Gita ॥
Shashwat Satoguni Satarupa ।
Saty Sanatan Sudha Anupa ॥
Hansarudh Sitambar Dhari ।
Swarnakanti Shuchi Gagan Bihari ॥ 4 ॥
Pustak Pushp Kamandalu Mala ।
Shubhr Varn Tanu Nayan Vishala ॥
Dhyan Dharat Pulakit Hiy Hoi ।
Sukh Upajat, Duhkh Duramati Khoi ॥
Kamadhenu Tum Sur Taru Chhaya ।
Nirakar Ki Adabhut Maya ॥
Tumhari Sharan Gahai Jo Koi ।
Tarai Sakal Sankat Son Soi ॥ 8 ॥
Saraswati Lakshmi Tum Kali ।
Dipai Tumhari Jyoti Nirali ॥
Tumhari Mahima Paran Paven ।
Jo Sharad Shat Mukh Gun Gaven ॥
Char Ved Ki Matu Punita ।
Tum Brahmani Gauri Sita ॥
Mahamantr Jitne Jag Mahin ।
Kou Gayatri Sam Nahin ॥ 12 ॥
Sumirat Hiy Mein Gyan Prakasai ।
Alas Paap Avigha Nasai ॥
Srshti Bij Jag Janani Bhavani ।
Kal Ratri Varada Kalyani ॥
Brahama Vishnu Rudr Sur Jete ।
Tum Son Paven Surata Tete ॥
Tum Bhaktan Ki Bhakt Tumhare ।
Jananihin Putr Pran Te Pyare ॥ 16 ॥
Mahima Aparampar Tumhari ।
Jai Jai Jai Tripada Bhay Hari ॥
Poorit Sakal Gyan Vigyana ।
Tum Sam Adhik Na Jag Mein Ana ॥
Tumahin Jani Kachhu Rahai Na Shesha ।
Tumahin Pay Kachhu Rahai Na Klesha ॥
Janat Tumahin, Tumahin Hai Jai ।
Paras Parasi Kudhatu Suhai ॥ 20 ॥
Tumhari Shakti Dipai Sab Thai ।
Mata Tum Sab Thaur Samai ॥
Grah Nakshatr Brahamand Ghanere ।
Sab Gativan Tumhare Prere ॥
Sakalasrshti Ki Pran Vidhata ।
Palak Poshak Nashak Trata ॥
Mateshvari Daya Vrat Dhari ।
Tum San Tare Pataki Bhari ॥ 24 ॥
Japar Krpa Tumhari Hoi ।
Tapar Krpa Karen Sab Koi ॥
Mand Budghi Te Budhi Bal Paven ।
Rogi Rog Rahit Hai Javen ॥
Darid Mitai Katai Sab Pira ।
Nashai Duhkh Harai Bhav Bhira ॥
Grh Kalesh Chit Chinta Bhari ।
Nasai Gayatri Bhay Hari ॥ 28 ॥
Santiti Hin Susantati Paven ।
Sukh Sampatti Yut Mod Manaven ॥
Bhoot Pishach Sabai Bhay Khaven ।
Yam Ke Doot Nikat Nahin Aven ॥
Jo Sadhava Sumiren Chit Lai ।
Achhat Suhag Sada Sukhadai ॥
Ghar Var Sukh Prad Lahain Kumari ।
Vidhava Rahen Saty Vrat Dhari ॥ 32 ॥
Jayati Jayati Jagadamb Bhavani ।
Tum Sam Aur Dayalu Na Dani ॥
Jo Sadaguru Son Diksha Paven ।
So Sadhan Ko Saphal Banaven ॥
Sumiran Karen Suruchi Badabhagi ।
Lahain Manorath Grhi Viragi ॥
Asht Sidghi Navanidhi Ki Data ।
Sab Samarth Gayatri Mata ॥ 36 ॥
Rshi, Muni, Yati, Tapasvi, Jogi ।
Arat, Arthi, Chintit, Bhogi ॥
Jo Jo Sharan Tumhari Aven ।
So So Man Vanchhit Phal Paven ॥
Bal, Budghi, Vigha, Shil Svabhaoo ।
Dhan Vaibhav Yash Tej Uchhaoo ॥
Sakal Badhen Upaje Sukh Nana ।
Jo Yah Path Karai Dhari Dhyana ॥ 40 ॥
॥ Doha ॥
Yah Chalisa Bhaktiyut, Path Kare Jo Koy ।
Tapar Krpa Prasannata, Gayatri Ki Hoy ॥
Gayatri Mantra: Vedmata aur Sarvashakti Ki Devi
Gayatri Mantra Ka Parichay
Gayatri Mantra ko Vedmata bhi kaha jaata hai, kyonki ve chaaron vedon ki janani maani jaati hain. Ve trideviyon—Saraswati, Lakshmi aur Parvati—ka sammilit roop hain aur sarvashakti ki pratik hain. Gayatri Mata ko brahmanda ki adi shakti mana gaya hai aur unka sambandh bhagwan Surya se hai. Unka roop panch mukhi hai, jo panch tattvon (jal, vayu, agni, prithvi, aakash) aur panch indriyon ka pratik hai.
Gayatri Mata Ki Katha Aur Mahatva
Gayatri Mata ki katha puranon mein varnan ki gayi hai, jo unke mahan roop aur shaktiyon ko dikhati hai.
- 1. Vedmata Ka Roop: Gayatri Mata chaaron vedon ki janani ke roop mein pooji jaati hain. Unki aradhana se gyaan, buddhi, aur vivek ki prapti hoti hai. Ve brahma gyaan pradaan karti hain aur jeevan ko prakashmay banati hain.
- 2. Gayatri Mantra Ka Udbhav: Gayatri Mata ko Gayatri Mantra se sambandhit kiya jaata hai, jo sabse prachin aur shaktishaali mantra mana gaya hai. “Om Bhur Bhuvah Swaha, Tat Savitur Varenyam, Bhargo Devasya Dheemahi, Dhiyo Yo Nah Prachodayat”—ye mantra prarthana hai jo manasik aur aadhyatmik shaktiyon ka vikas karti hai.
- 3. Adi Shakti Aur Tridevi: Gayatri Mata ko Tridevi—Maa Saraswati, Maa Lakshmi, aur Maa Parvati—ka sammilit roop mana gaya hai. Unka ek mukh Brahma ke roop mein Saraswati ka, doosra mukh Vishnu ke roop mein Lakshmi ka, aur teesra mukh Shiva ke roop mein Parvati ka pratik hai.
Gayatri Mata Ki Pooja Aur Mahatva
- > Mukti Aur Moksha: Gayatri Mata ki upasana se jeevan ke bandhanon se mukti aur moksha prapti hoti hai. Unki aradhana se bhakti, shakti aur samarthya ki prapti hoti hai.
- > Buddhi Aur Gyaan: Gayatri Mata ki pooja se gyaan aur buddhi ka vikas hota hai. Vidyaarthis unki aradhana karke buddhimatta mein vriddhi paate hain.
- > Rog Mukti: Gayatri Mata ki upasana se sharirik rog aur manasik vikaron se mukti milti hai. Mantra uchaaran se vyakti ke sharir aur manasik swasthya mein sudhar aata hai.
Gayatri Mata Ke Pramukh Teerth Sthal
- > Gayatri Tapobhumi, Mathura: Mathura mein sthit Gayatri Tapobhumi, Gayatri Mata ka ek pramukh sthal hai jahan unki vigrah ki pooja hoti hai.
- > Gayatri Shaktipeeth, Haridwar: Haridwar mein sthit yeh mandir Gayatri Mata ki aradhana ke liye prasiddh hai, jahan pratidin bhakton ka aanjana laga rehta hai.
Gayatri Mata Ki Pooja Vidhi
- > Mantra Jap: Gayatri Mata ki pooja mein sabse mahatvapurn hai Gayatri Mantra ka jap. Isse din mein teen baar—subah, dopahar aur shaam—kiya jata hai.
- > Hawan Aur Aarti: Pooja ke samay havan kiya jata hai aur phool, akshat, jal, aur dhoop-deep arpit kiye jate hain. Aarti ke samay shankh aur ghanti ki dhvani se pooja sthal ko pavitra banaya jata hai.
Gayatri Mata Ke Shikshaayein
- 1. Shuddhi Aur Shakti: Gayatri Mata ki pooja man, vachan, aur karm ki shuddhi aur shakti pradan karti hai.
- 2. Vivek Aur Buddhi: Unki aradhana se vivek, buddhi, aur vyavhar mein sudhar aata hai.
- 3. Atma-Sakshatkar: Gayatri Mata ki upasana se atma-sakshatkar hota hai jo vyakti ko aadhyatmik unnatata ki aur le jata hai.
Gayatri Mata ki bhakti se jeevan mein sudhar, swasthya aur aadhyatmik unnati hoti hai. Unki aradhana se vyakti gyaan, buddhi, aur shakti ki prapti karta hai jo jeevan ko saral aur safal banati hai.